Karikatür Sahtekarlığı

KARİKATÜR KAMUOYUNA…

Karikatür dünyasında zaman zaman başkalarının eserleri üzerinden rant sağlayanları görüyoruz.

Bilinçli bir eylemle başkalarının eserlerini –kompozisyon, tipleme, teknik vb. açıdan- hiç

değiştirmeden ya da biraz değiştirip yeniden çizenler… salt esprileri araklayıp kendi çizgileriyle

yeniden biçimlendirenler… Bu konular uzun uzun tartışılsa da kısa zamanda çözümlenecek gibi

görünmüyor. Kısa zamanda kişisel çatışmalara, intikam almalara, karalamalara, yanılsamalara

evriliveren bir yanı var. Elbette insanlık/sanat tarihiyle akan zaman gösterecektir kalıcı ve nitelikli

olanı…

Rastlantısal, ya da bilinçaltının oyunları sonucu benzer esprilere yakalanma durumunu, benzer gibi

görünen ama aslında farklı felsefi, düşünsel içeriğe sahip eserleri bunların dışında tutuyoruz. Bir

karikatürist/sanatçı sürekli bir düşünme ve biçimlendirme, yani özgün bir üretim/yaratma süreci

geliştiremezse sanatsal olarak var olması… yaşaması olanaksızlaşıyor. Başkalarının düşüncesi, yaratısı,

emeği üzerinde var olmak/yaşamak isteyenlerin ömrü de uzun olmuyor. Başka sanat alanlarında

olduğu gibi karikatür dünyasında da ne yazık ki böyle kısa ömürlü –bir anlamda sömürü

diyebileceğimiz- girişimler bulunuyor.

Seçici kurulunda yer aldığımız iki yarışmayla tecrübe edindiğimiz bir durumu birazcık araştırdığımızda;

internet çağında, “başkalarının düşüncesi, yaratısı, emeği üzerinde var olmak/yaşamak” isteyenlerin

geldiği son noktayı gördük! Artık başkalarının esprilerini, eserlerini yeniden çizmek değil,

değiştirmeden, aynen çizildiği gibi sahiplenmek söz konusuydu…

Fındıklı Belediyesi’nin düzenlediği “Çay ve Biz” konulu karikatür yarışmasına katılan eserleri

değerlendirirken ilginç bir durumla karşılaşmıştık. Bir katılımcı 20 adet çalışma göndermişti. Çay

konulu internetten derlenmiş çizimler toplamıydı karşımızdaki 20 eser. Tabi ki kurul olarak bu eserleri

değerlendirme dışı bıraktık… Sonra Sinoplu Diyojen, uluslararası Sabahattin Ali portre karikatürleri

yarışmasına da aynı katılımcıdan internetten derlenmiş eserler gelince bazı şüpheler uyandı bizde ve

bu isimle ilgili biraz araştırma yapalım dedik ve şok olduk! Aynı katılımcı internet ortamından topladığı

“başkalarına ait eserlerle” uluslararası ödül kazanmış, uluslararası kitaplara girmiş, bu alanda bir hayli

yol almıştı… Sitelerde ve kitaplarda bu kişinin adıyla yer alan eserlere baktığımızda her biri farklı

çizerlerin tarzını yansıtıyor. Bir sanatçı bu kadar farklı çizgi tarzı, insan tiplemesi vb. çeşitlilikle

üretmez eserlerini… Bu durum bile kendi başına kuşku uyandırmaya yetiyor aslında.

Başkalarının eserlerini kendisininmiş gibi yarışmalara gönderen ve bu durum dikkatlerden kaçan

“karikatürist”; Kaan ÖZCAL. Bu ismin eserlerini araştırdığımızda “başkalarının eserlerini kullandığını

kanıtlayan” iki veri var elimizde. Birincisi; Yeşilay Uluslararası Karikatür Yarışması sitesinde Kaan

ÖZCAL adına sergilenen karikatürlerden biri irancartoon sitesinde galerisi de yer alan Meksikalı Grafik

tasarım, illüstrasyon, karikatür ve portre sanatçısı Fernando Méndez C’ye aittir. İkincisi; Kartal

Belediyesi Uluslararası Covid-19 Karikatür Yarışması’nda “Özendirme Ödülü” kazandığı karikatür ise

Kosta Rikalı karikatürist Arcadio Esquivel’e aittir… Eminiz ki Kaan ÖZCAL adına yarışmalara gönderilen

tüm eserler incelense hepsinin başkalarına ait olduğu görülecektir…

Sabahattin Ali Portre Karikatürleri yarışması için internetten toplama portreleri gönderen katılımcıya

şöyle bir yazı yazdık ama ne yazık ki yanıt alamadık:

“Kaan Bey,

Yarışmamıza gönderdiğiniz Sabahattin Ali portreleri ne yazık ki internetten derlenmiş çalışmalardır.

Zaten portreler arasındaki farklı tarzlar da bu çalışmaların farklı kişilerin ürünü olduğunu

göstermektedir.

Tüm gönderdiğiniz portreler internette halen bulunmaktadır ve sizin eseriniz olmadığı açıktır.

Böyle bir durumda gönderdiğiniz portrelerin yarışmaya kabul edilmesi mümkün değildir... Yarışma

organizasyonunu yanıltmaya yönelik bu davranışınızı kınıyoruz...

Size önerimiz kendi emeğinizle ürettikten sonra kendi adınıza yarışmaya katılmanızdır. Aksi halde telif

hakkı ihlalinden ceza da alabilirsiniz...”

Daha fazla uzatmadan belirtelim ki bu yazının amacı özellikle ulusal ve uluslararası yarışmalardaki bu

ve bu türden olası etik dışı davranışlara karşı seçici kurulları uyarmaktır. Çünkü olay salt başka

sanatçıların eseriyle yarışmaya katılmanın da ötesinde uluslararası telif davalarına da konu olabilecek

şeyler de içermektedir. Nasıl bir cesaretle başkalarının eserleri kendisininmiş gibi yarışmalara

gönderilir anlaşılır değil… ama bu türden yöntemlere karşı özellikle seçici kurul üyelerinin donanımlı

ve bilinçli olmaları gerektiği anlaşılır bir şeydir…

Karikatür sanatçıları: Aşkın AYRANCIOĞLU, Erhan Yaşar BABALIK, Altan ÖZESKİCİ